در این بخش می توانید روز های «تعطیل رسمی» در تقویم رسمی کشور را مشاهده کنید. با کلیک بر روی عدد سال، می توانید سال مورد نظر خود را انتخاب کنید.
تعطیلات رسمی کشور در سال۱۳۹۷
۱ فروردین (چهارشنبه)
- نوروز باستانی (روز نخست) نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران ایران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز هم مردم مناطق گوناگون فلات ایران، نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است که امروزه به آن برابری بهاری یا اکیونوس می‌گویند. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها یعنی تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، عراق، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان تعطیل رسمی است و مردمان آن جشن را برپا می‌کنند.
۲ فروردین (پنجشنبه)
- نوروز باستانی (روز دوم)
۳ فروردین (جمعه)
- نوروز باستانی (روز سوم)
۴ فروردین (شنبه)
- نوروز باستانی (روز چهارم)
۱۱ فروردین (شنبه)
- ولادت امام علی (ع)؛ روز پدر و روز مرد [ ۱۳ رجب ] علی بن ابیطالب زادهٔ ۱۳ رجب ۲۳ سال قبل از هجرت و درگذشته در ۲۱ رمضان ۴۰ قمری، امام اول شیعان، خلیفهٔ چهارم از خلفای راشدین اهل سنت، و پسرعمو و داماد پیامبر اسلام است. او فرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد، همسر فاطمهٔ زهرا، و پدر حسن، حسین، و زینب است. وی از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری، کمتر از پنج سال، به‌عنوان خلیفه بر خلافت اسلامی حکومت کرد. ایشان در میان طیف وسیعی از مسلمانان از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است.
۱۲ فروردین (یکشنبه)
- روز جمهوری اسلامی [سال ۱۳۵۸] روز ۱۲ فروردین در تقویم ایران روز جمهوری اسلامی نامگذاری شده و تعطیل رسمی است. در این روز نتایج همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران (رای «آری» ۹۸٫۲ درصد) اعلام شد.
۱۳ فروردین (دوشنبه)
- روز طبیعت (سیزده بدر) در بخشنامه ۱۰۱۶ مورخ اول آبان ۱۳۴۷ به کلیه وزارتخانه‌ها و موسسات و بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی و وابسته به دولت و بر طبق تصمیم جلسه مورخ ۱۶ اسفند ۱۳۴۶ هیئت وزیران، در فهرست تعطیلات رسمی در ایران؛ روز سیزده نوروز تعطیل رسمی اعلام شده است. سیزده‌به‌در سیزدهمین روز فروردین‌ماه و از جشن‌های نوروزی ایران است. در تقویم رسمی ایران بعد از انقلاب نیز این روز روز طبیعت نامگذاری شده‌است و از تعطیلات رسمی است. برخی بر این باورند که در این روز باید برای راندن نحسی، از خانه بیرون روند و نحسی را در طبیعت به‌درکنند. اما برای اثبات اینکه ایرانیان قدیم هم این دیدگاه را داشتند هیچ روایت تاریخی و قابل استنادی وجود ندارد. بعد از سیزده‌به‌در، جشن‌های نوروزی پایان می‌پذیرد.
۲۵ فروردین (شنبه)
- بعثت حضرت محمد (ص) به پیامبری [ ۲۷ رجب ] مَبعَث در اصطلاح اسلامی به روزی گفته می‌شود که پیامبر اکرم (ص) به پیامبری برانگیخته شد. این اتفاق در۴۰ سالگی پیامبر(ص) در غار حراء واقع در کوه نور (در نزدیکی شهر مکه) روی داد و سرآغاز دین اسلام بود. طبق دیدگاه مشهور شیعه امامیه، این رویداد در روز ۲۷ رجب، ۱۳ سال قبل از هجرت پیامبر (ص) روی داده است.
۱۲ اردیبهشت (چهارشنبه)
- ولادت حضرت قائم (عج) و روز جهانی مستضعفان [ ۱۵ شعبان ۲۵۵ ] مهدی به معنای راهنمایی شده به دست خدا، در اصطلاح روایات اسلامی یکی از القاب منجی اسلامی و در باورهای شیعی، لقب امام دوازدهم(ع) شیعیان است که سرانجام ظهور و زمین را از عدل و داد پر می‌کند. از آنجا که پیامبر(ص) درباره ظهور منجی به نام مهدی از خاندان خود وعده داده بود، مسلمانان از واپسین روزهای پس از رحلت پیامبر، منتظر ظهور مهدی (ع) بودند.
۱۴ خرداد (دوشنبه)
- رحلت امام خمینی (ره)، بنیانگذار و رهبر جمهوری اسلامی [سال ۱۳۶۸] سیّد روح‌الله مصطفوی (زادهٔ ۱ مهر ۱۲۸۱ – درگذشتهٔ ۱۳ خرداد ۱۳۶۸) مشهور به سید روح‌الله موسوی خمینی، آیت‌الله خمینی و امام خمینی و رهبر کبیر انقلاب، اولین رهبر و اولین ولی فقیه نظام جمهوری اسلامی ایران بود. ایشان از مراجع تقلید شیعه بود که انقلاب ۱۳۵۷ ایران را رهبری کرد و در پی به نتیجه رسیدن آن، پس از اعلام نتیجه انتخابات تعیین نظام انقلاب، نظام جمهوری اسلامی ایران را بنیان گذارد و تا پایان عمرش رهبر ایران ماند. وی در اواخر شب، ۱۳ خرداد سال ۱۳۶۸، در ساعت ۲۲ و ۲۰ دقیقه در سن ۸۶ سالگی درگذشت. علت اصلی درگذشت ایشان «ایست قلبی» اعلام شد. بنا به گفته محمدحسین خوشنویس، عضو گروه پرستاری از امام خمینی، «او در یک‌ماهه آخر حیات به سرطان معده مبتلا شده بود و پس از دومین مرتبه تزریق داروی شیمی درمانی، دچار سکته وسیع قلبی شد و درگذشت.»
۱۵ خرداد (سه‌شنبه)
- قیام خونین پانزده خرداد [سال ۱۳۴۲] خبر دستگيرى امام خمینی به علت سخنرانی کوبنده علیه نظام وقت، به سرعت در قم و سپس در تهران و ساير شهرها انتشار يافت. مردم قم به خيابان ها ريختند به راهپيمايى اعتراض آميز پرداختند. تظاهرات با دستور شاه به زد و خورد بین ارتش و تظاهرکنندگان انجامید و شمار زیادی از تظاهرات كنندگان قتل عام شدند.
۱۶ خرداد (چهارشنبه)
- شهادت امام علی (ع) [ ۲۱ رمضان ۴۰ ] پس از کارزار نهروان، امام کوشید تا مردم عراق را برای جنگ مجدد با شام بسیج کند، اما جز اندکی او را همراهی نکردند. از سوی دیگر، معاویه با آگاهی از اوضاع عراق و سستی عراقیان، با تجاوز به نواحی مختلف تحت سلطه امام در جزیرة العرب و حتی عراق، قدرت آنها را تضعیف و راه را برای گشودن عراق فراهم می‌کرد. درست زمانی که امام در تدارک سپاهی برای رفتن به صفین بود، در صبحگاه ۱۹ رمضان ۴۰ قمری به دست عبدالرحمن بن ملجم مرادی مجروح و در ۲۱ رمضان به شهادت رسید. منابع از همکاری سه تن از خوارج برای کشتن سه نفر یعنی امام، معاویه و عمرو بن عاص سخن گفته و از نقش زنی به نام قطام نیز یاد کرده‌اند که این مطالب قدری داستانی می‌نماید.
۲۵ خرداد (جمعه)
- عید سعید فطر [ ۱ شوال ] عید فطر روز اول ماه شوال و در پایان ماه رمضان است. عید فطر از مهم‌ترین جشن‌ها و اعیاد مسلمانان است. در کشورهای اسلامی، عید فطر از جمله اعیاد بسیار مهم محسوب می‌شود و معمولاً با تعطیلی رسمی همراه است. در این روز، روزه حرام است و مسلمانان نماز عید برگزار می‌کنند. پرداخت زکات فطره در این روز بر مسلمانان واجب است. در ایران از سال ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان عید فطر دو روز (روز عید و روز بعد) تعطیل است.
۲۶ خرداد (شنبه)
- عید سعید فطر (روز دوم) [ ۲ شوال ۱۴۳۲ ] در ایران از سال ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان عید فطر دو روز (روز عید و روز بعد) تعطیل است.
۱۸ تیر (دوشنبه)
- شهادت امام جعفر صادق (ع) [ ۲۵ شوال ۱۴۸ ] ابوعبدالله جعفر بن محمد صادق، معروف به امام صادق یا امام جعفر صادق، امام ششم شیعیان بعد از پدرش محمد باقر و قبل از پسرش موسی کاظم می‌باشد. او از جانب پدر از نسل علی بن ابیطالب و از جانب مادرش ام‌فروه از نسل ابوبکر می‌باشد. جعفر صادق در ۱۷ ربیع‌الاول ۸۳ هجری قمری در مدینه بدنیا آمد و در ۲۵ شوال ۱۴۸ هجری قمری در سن ۶۵ سالگی در مدینه توسط منصور دوانیقی، خلیفه عباسی مسموم شد و به شهادت رسید. او بیشترین سال عمر را در میان یازده امام اول شیعیان دارد. محل دفن وی کنار قبر پدرش در قبرستان بقیع شهر مدینه‌است.
۳۱ مرداد (چهارشنبه)
- عید سعید قربان [ ۱۰ ذیحجه ] عید قُربان، روز دهم ماه قمری ذی‌الحجه، از گرامی‌ترین عیدهای مسلمانان است که به یاد ابراهیم و فرزندش، اسماعیل، توسط بسیاری از مسلمانان جشن گرفته می‌شود. در این عید بر همه افرادی که براساس فقه اسلامی دارای شرایط لازم باشند، قربانی نمودن واجب و الزامی است و مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آنرا بین همسایگان و مستمندان تقسیم می‌کنند. حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح می‌کنند و پس از قربانی آنچه بر آنان در حال احرام، حرام شده بود، مانند نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو، حلال می‌گردد و با توجه به اینکه حج، یکی از عبادتهای بسیار مهم در اسلام است، توانایی به انجام رساندن آن نیز برای هر مسلمانی بسیار شادی آور است، در نتیجه، روزی که پس از انجام وظایف سنگین حج، به عنوان جایزه الهی و اتمام احرام پیش می‌آید را عید می‌دانند.
۸ شهریور (پنجشنبه)
- عید سعید غدیر خم [ ۱۸ ذیحجه ۱۰ ] عیدِ غدیر ۱۸ ذوالحجه در تقویم قمری می‌باشد که توسط مسلمانان شیعه برای جانشینی صریح علی بن ابی طالب در مقام امامت پس از محمد پیامبر مسلمانان جشن گرفته می‌شود. که به اعتقاد شیعیان بر طبق خطبه محمد(ص) در غدیر خم علی (ع) را بعد از خود با حدیث «مَن کُنتُ مولاه فَهذا علیّ مولاه أللهم والِ من والاه و عادِ من عاداه» جانشینش برای تمامی مسلمانان اعلام کرد. شیعیان نیز بر طبق یک سنت دیرینه، عید غدیر خم را در مساجد، تکایا و هیئت‌های مذهبی همانند عید فطر، عید قربان و دیگر اعیاد مسلمانان جشن می‌گیرند. در مقابل مسلمانان سنی، عید غدیر خم را جشن نمی‌گیرند و اعتقاد شیعیان مبنی بر جانشینی بعد از محمد را نمی‌پذیرند. البته شیعیان عید غدیر را بزرگترین عید مسلمانان می دانند و به نام عیدالله الاکبر نیز معروف است.
۲۸ شهریور (چهارشنبه)
- تاسوعای حسینی [ ۹ محرم ۶۱ ] تاسوعا، روز نهم ماه محرم است. تاسوعا از ریشه تسع به معنای نه و نهم، فقط بر نهمین روز محرم اطلاق شده است. آخرین روزی است که حسین بن علی سومین امام شیعیان و یارانش شبانگاه آن را درک کرده‌اند و این روز به شب عاشورا پیوند خورده‌است. این روز در نزد شیعیان از اهمیت بالایی برخوردار است. شیعیان این روز را منتسب به عباس بن علی نیز می‌دانند، و این روز را بسان روز عاشورا گرامی داشته و در آن به سوگواری می‌پردازند. تاسوعای محرم سال ۶۱ قمری، تحرکات سپاه عمر سعد در صحرای کربلا افزایش یافت و تصمیم جنگ داشتند. حسین بوسیله برادرش عباس یک شب مهلت برای راز و نیاز گرفت. در این روز خیمه‌های یاران حسین محاصره گردید. شمر برای عباس و برادرانش امان‌نامه آورد که وی بر او نهیب زد که: «ما را امان می‌دهید در حالی‌که پسر رسول خدا را امان نباشد؟».
۲۹ شهریور (پنجشنبه)
- عاشورای حسینی [ ۱۰ محرم ۶۱ ] عاشورا، دهمین روز از ماه محرم در گاه‌شماری هجری قمری، روز مقدس مسلمانان است. شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای سال ۶۱ هجری قمری است که در این روز حسین بن علی امام سوم شیعیان، و یاران وی در رویداد کربلا در جنگ با لشکر عمر سعد کشته شدند. شیعیان در این روز سوگواری می‌کنند. اهل سنت روز عاشورا را سالگرد روزی می‌دانند که موسی دریای سرخ را شکافت و خودش و پیروانش از آن عبور کردند و این روز را گرامی و روزه گرفتن در این روز را سنت می‌دانند. روایت دیگر آنستکه کشتی نوح در این روز در جودی قرار گرفته است. کلمه عاشورا به معنای «دهم» است. در تقویم رسمی ایران، عراق، افغانستان، پاکستان و هندوستان این روز تعطیل می‌باشد.
۸ آبان (سه‌شنبه)
- اربعین حسینی [ ۲۰ صفر ۶۱ ] اربعین حسینی روز ۲۰ صفر و چهلمین روز واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) است. مشهور است که اسیران کربلا روز ۲۰ ماه صفر سال ۶۱ ه.ق در بازگشت از شام، برای زیارت مدفن امام حسین(ع) به کربلا آمده‌اند. همچنین در این روز جابر بن عبدالله انصاری به زیارت قبر امام حسین(ع) آمده است. زیارت اربعین از اعمال خاص این روز است که بنابر روایتی از امام حسن عسکری(ع) یکی از پنج نشانه مومن دانسته شده است. روز ۲۰ صفر در ایران تعطیل رسمی است. شیعیان در این روز عزاداری می‌کنند و راهپیمایی گسترده شیعیان به سوی کربلا، در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین مراسم عزاداری شیعیان جهان، تبدیل شده و حتی در زمره بزرگترین اجتماعات مذهبی جهان قرار گرفته است. هم اکنون بیشترین زائرانی که در اربعین از دیگر کشورها به عراق می‌روند، از ایران‌اند.
۱۶ آبان (چهارشنبه)
- رحلت حضرت محمد (ص) [ ۲۸ صفر ۱۱ ] حضرت محمد چند ماه پس از حجةالوداع مریض شد و چند روزی از سردرد و ضعف رنج برد. در روز دوشنبه‌ای که محمد سخت بیمار بود (که در همان روز هم درگذشت) و نمی‌توانست از خانه بیرون رود، ابوبکر با مسلمانان نماز خواند. محمد سرانجام در روز بنا بر اعتقاد شیعه دوشنبه ۲۸ صفر و بنا به اعتقاد اهل سنت ۱۱ ربیع‌الاول سال ۱۱ هجری در ۶۳ سالگی درگذشت. پس از مرگ ایشان، ابوبکر وارد مسجد شد و ابتدا آیه‌ای از قرآن را با این مضمون خواند:«محمد نیست مگر فرستاده‌ای که پیش از او فرستادگان آمده و رفتند؛ پس آیا اگر او بمیرد و یا کشته شود به سوی گذشتگانتان بازخواهید گشت؟ و هر کس بازگردد به خدا آسیبی نمی‌زند و خدا سپاس‌گزاران را پاداش می‌دهد.»[آل‌عمران ۱۴۴] سپس گفت: «ای مردم، هر کس محمد را می‌پرستید، پس همانا محمد مرده‌است و هر کس خدای محمّد را می‌پرستید، بداند که او زنده‌ای است که هرگز نمی‌میرد.» او را در منزل عایشه دفن کردند. مسجدی که بعدها به محل دفنش افزوده شد، به زیارتگاه مسلمانان تبدیل شد. نقل است که چون محمد درگذشت، اهل بیت شروع به گریه و زاری کردند. میان مردم اضطراب و تشویش به راه افتاد. برخی مانند عثمان پسر عفان از سخن گفتن بازماندند و عده‌ای مانند عمر بن خطاب نیز مردن او را باور نداشتند.
۲۵ آبان (جمعه)
- شهادت امام حسن عسکری (ع) و آغاز امامت امام زمان (عج) [ ۸ ربیع‌الاول ۲۶۰ ] حسن بن علی بن محمد ملقب به ابو محمد و ابن الرضا و معروف به عسکری (نظامی) بود. او و پدرش امامین عسکریین نامیده می شوند زیرا شهری (سامرا) که در آن مجبور به زندگی بودند، در واقع یک کمپ نظامی بود. حسن عسکری یازدهمین امام شیعیان دوازده امامی پس از پدرش هادی و قبل از پسرش مهدی است که بیشتر طول عمرش را در حبس خانگی به سر می برد؛ مخصوصا به این دلیل که مشهور بود عسکری صاحب فرزندی خواهد شد که به عنوان منجی آخرالزمان قیام خواهد کرد تا زمین را از عدالت پر کند. حسن عسکری با نرگس خاتون، دختر امپراطوری بیزانس ازدواج کرد. گفته می شود نرگس خاتون، پیرو توصیه هایی که در رویا به او شده، خودش را به بردگی فروخته تا به همسری حسن عسکری در بیاید. امام بیشتر عمر خود را محبوس بود تا اینکه، به نوشته ی منابع شیعی، عاقبت به دستور معتمد خلیفه عباسی مسموم شد و در سامرا در کنار قبر پدرش هادی مدفون شد.
۴ آذر (یکشنبه)
- ولادت حضرت رسول اکرم (ص) به روایت شیعیان و روز اخلاق و مهرورزی [ ۱۷ ربیع‌الاول ] میلاد پیامبر یا عید مولود، سالروز ولادت پیامبر اسلام و یکی از اعیاد بزرگ اسلامی است. اگرچه تاریخ دقیق ولادت پیامبر اسلام مشخص نیست، این جشن‌ها معمولاً در ۱۲ ربیع‌الاول برگزار می‌شوند و شیعیان ۱۷ ربیع‌الاول را جشن می‌گیرند. ایشان در سال ۵۳ قبل از هجرت متولد شده اند. اکثر مسلمانان و دولت‌های اسلامی این روز را جشن می‌گیرند، و به خاطر تولد او به شادمانی می‌پردازند، خیابان‌ها را آذین می‌بندند، و صدقات و خیرات می‌نمایند. در مساجد نیز مجالسی برگزار می‌کنند، و اشعاری به نام مولودی در مدح پیامبر اسلام می‌خوانند، و سیره او را بیان می‌دارند، و با شیرینی‌جات از مردم پذیرایی می‌نمایند.
۲۰ بهمن (شنبه)
- شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) [ ۳ جمادی‌الثانی ۱۱ ] فاطمه بنت محمد (۶۱۵ م. در مکّه - ۶۳۲ م. در مدینه) دختر محمد و خدیجه، همسر علی بن ابیطالب امام نخست شیعه و خلیفه چهارم و مادر حسن ابن علی و حسین ابن علی امام دوم و سوم شیعه و یکی از پنج تن آل عبا است. او از شخصیت‌های بسیار محترم برای تمامی مسلمانان به‌ویژه شیعیان است. او نقش مهمی در رویداد مباهله داشت. برخلاف منابع مذهبی بسیاری که در مورد فاطمه وجود دارد، گزارش‌های خالص تاریخی زیادی در مورد زندگی او وجود ندارد. بیشتر گزارش‌ها تنها برگ‌هایی بی اهمیت از زندگی وی را پوشش می‌دهد. منابع اهل سنت بر روی شخصیت فاطمه، به عنوان بانویی پرهیزکار و با ایمان تأکید می‌کنند. این منابع به‌خصوص در مورد فاطمه به عنوان دختر پیامبر مسلمانان، زندگی زاهدانه او و شخصیت او به عنوان الگوی تقوا تأکید دارند. وی یکی از چهارده معصوم در نزد شیعیان دوازده‌امامی است. بروجردی، روحانی، شاهرودی و حسین خراسانی، روحانیان و مراجع شیعه، معتقدند که فاطمه در اثر صدمات و جراحات وارده که در حین "رویداد خانه فاطمه" اتفاق افتاد و منجر به شکستگی پهلو و سقط جنین وی گردید، به شهادت رسیده است. در عین حال این نویسندگان بر این نظرند که فاطمه بین ۷۵ تا ۹۵ روز پس از وفات محمد درگذشته‌است.
۲۲ بهمن (دوشنبه)
- پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط حکومت پهلوی [سال ۱۳۵۷] انقلاب اسلامی ایران در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ هجری خورشیدی (۱۱ فوریه ۱۹۷۹) با مشارکت اقشار مختلف مردم انجام پذیرفت و با سرنگونی دودمان پهلوی، زمینهٔ پایان نظام پادشاهی و روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی به رهبری مرجع تقلید شیعه، امام خمینی را فراهم کرد. تفکرات و شخصیت‌های اسلامی در این انقلاب ضدسلطنتی حضور برجسته‌ای داشتند. علاوه بر اسلام گرایی، ایدئولوژی‌های مختلفی نظیر سوسیالیسم، لیبرالیسم و ناسیونالیسم نیز در انقلاب حضور داشتند. در عین حال این انقلاب نخستین انقلابی است که اسلام‌گرایی را در خاورمیانه به پیروزی رساند. این انقلاب آخرین نمونه از انقلاب‌های کلاسیک قرن بیستم بود که با گفتمان‌های قهری، سلبی و آشتی ناپذیر با تکیه بر ایدئولوژی به نتیجه رسید. در این انقلاب حتی بخش مهمی از روشنفکران لائیک و چپ نیز خود را با خمینی همسو می‌دیدند.
۲۹ اسفند (چهارشنبه)
- ولادت امام علی (ع)؛ روز پدر و روز مرد [ ۱۳ رجب ] علی بن ابیطالب زادهٔ ۱۳ رجب ۲۳ سال قبل از هجرت و درگذشته در ۲۱ رمضان ۴۰ قمری، امام اول شیعان، خلیفهٔ چهارم از خلفای راشدین اهل سنت، و پسرعمو و داماد پیامبر اسلام است. او فرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد، همسر فاطمهٔ زهرا، و پدر حسن، حسین، و زینب است. وی از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری، کمتر از پنج سال، به‌عنوان خلیفه بر خلافت اسلامی حکومت کرد. ایشان در میان طیف وسیعی از مسلمانان از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است.
- روز ملی شدن صنعت نفت ایران [سال ۱۳۲۹]